কালদিয়া পাৰৰ গধুলি

                                                                                                                      ৰক্তিম শৰ্মা

                                             

১

আকাশ গোমা হৈয়ে আছে আজিওঁ । বতৰ ভাল হোৱাৰ কোনো লক্ষণেই নাই । জিঞ্জিৰামৰ ঘোলা পানীয়ে সমুখৰ পথাৰখন বুৰাই পেলাইছে ক্ৰমশ । পশ্চিম গোৱালপাৰাৰ এই সৰু চহৰখনৰ বুকুৰে বৈ যোৱা এই জিঞ্জিৰামখনে তাইক যেন সোঁৱৰাই দিয়ে তাহানিৰ কালদিয়ালৈ । কালদিয়াৰ সিপাৰে দূৰণিৰ পৰা ৰিনিকি ৰিনিকি দেখা সেই ভূটান পাহাৰৰ দৰেই ইয়াতো দিগন্ত শোভা কৰা ধুসৰ পাহাৰ লানি , গাতে লাগি থকা সেউজীয়া অৰণ্য ।  প্ৰতিখন নৈয়েই যেন বুকুত কঢ়িয়াই লৈ ফুৰে অজস্ৰ বিষাদ । তাই ৰ লাগি শুনি থাকে তাহানিৰ কালদিয়াৰ দৰে আতৰৰ সৰু পানচৈবোৰৰ পৰা ভাহি অহা কাৰোবাৰ ভটিয়ালী সুৰ । কোনোবা চহাৰ কৰুণ বিষাদ গাথা । সেই সুৰৰ কাৰুণ্যত যেন ডুবিবলৈ ধৰে আঁতৰৰ সৰু সৰু ঘৰবোৰ ।  ৰৈ ৰৈ অহা সেই সুৰৰ বেদনাময় গুঞ্জনত তন্ময় হৈ পৰে দিব্যপ্ৰভা ।  

তাইৰ নিজৰ জীৱনৰো ভাটীবেলা । কপালৰ আগেদি বৈ অহা ৰূপোৱালী চুলিকোঁচা আঙুলীৰে আলফুলে গুচাই বাৰান্দাৰ গাৰ্ডেন চেয়াৰখনত গাটো এৰি দিলে দিব্যপ্ৰভাই ।  নুমলীয়া জীয়েক মীৰাৰ গোৱালপাৰাৰ ঘৰতেই শেষ দিনবোৰ অতিবাহিত কৰিছে তাই । জীৱনৰ সীমাহীন সংগ্ৰাম অৰু উত্থান পতনৰ সমস্ত ভাগৰে যেন জুমুৰি ধৰিছে তাইক । ইমান ক্লান্তি তাই কেতিয়াওঁ অনুভৱ কৰা নাছিল । জীৱন সমাপ্তিৰ বাবে এই ক্লান্তি কিজানি অপৰিহাৰ্য । এই ক্লান্তিয়েই হয়তো সুগম কৰে মোক্ষৰ পথ । অলংকৃত কৰে জীৱনৰ শেষপৃষ্ঠা ।

ডায়েৰীখন হাতত লৈ উদাস দৃষ্টিৰে দূৰণিলৈ চালে দিব্যপ্ৰভাই । চকুৰ আগেদি যেন অতীতৰ ছবিবোৰ চিনেমাৰ ৰীলৰ দৰে পাৰ হৈ গৈ থাকিল । চকামকা অতীত । ধুৱলী কুৱলী সকলো । সেইদিনবোৰ পৈনতভাবে চিন্তা কৰিবলৈ দিব্যপ্ৰভাই বা কিমান পুৰঠ আছিল । পোন্ধৰ বছৰ হৈছিলনে নাই , পিতৃগৃহৰ পৰা কইনাৰ সাজ পিন্ধি ওলাই অহা । তাইৰ চকুৰ আগত চকামকাকৈ ভাহে কালদিয়াৰ পাৰ । ডোবাৰপাৰৰ সেই জানটোত উজান উঠা মাছবোৰে কেতিয়াবা সপোনতে নাচি বাগি থাকে ।

দিব্যৰ নুমলীয়া জীয়েক মীৰাই কেতিয়াবা সোধে,

--মা, তোৰ মাছ-ছাছ থাবলৈ মন আছে নেকি । একো নহয় দে মনে মনে খাই দিবি ।

নাই, মাছৰ গোন্ধটো তাইৰ আৰু সহ্য নহয় এতিয়া । পঁচিচ বছৰ বয়সতেই যেতিয়া তাইৰ শিৰৰ সেন্দুৰ মচা গৈছিল তেতিয়াৰে পৰাই মাছ মাংস এৰিছে । বিগত চল্লিশ বছৰে মাছ মাংসতো দূৰৰে কথা আনকি পিয়াজ নহৰুও তাই মুখত দিয়া নাই । স্বামীৰ মৃত্যুৰ পিছত স্বেচ্ছাই ত্যাগ কৰিছে সমস্ত লোভ, জীৱনৰ সমস্ত ৰং । অথচ ভাবিলে আচৰিত লাগে, সৰুতে তাই মাছ নোহোৱাকৈ ভাতেই খোৱা নাছিল । কিন্তু পিছলৈ কেতিয়াও তাৰ প্ৰতি আকৰ্ষণ অনুভৱ কৰা নাই । দিব্যপ্ৰভাৰ স্বামীয়ে মাছৰ গোন্ধটো বেয়া পাইছিল । তাইৰ মনত পৰে , বিয়াৰ দুদিনমান পিছতে দেৱৰেকে ডাঙৰ শোল মাছ এটা আনিছিল । তাই ৰাতি খোৱা বোৱা অতাই বিচনালৈ আহোতেই মানুহজনে কৈছিল, “ মাছ খাই মোৰ কাষত নাহিবা ।”

সিদিনা তাইৰ চকুলো নিগৰিছিল । এইদৰেই বিয়াৰ পিছৰ পৰাই তাই লাহে লাহে এৰিছিল মাছৰ লোভ ।  তথাপি কালদিয়াৰ সেই মাছৰ জাউৰ , দোকালকটা বাৰিষা ডোবাৰপাৰৰ জানৰ পানীয়ে চোতালতে সিঁচি থৈ যোৱা ভিন্নৰঙী মাছবোৰ পানীৰঙী ছবিৰ দৰেই ৰৈ গৈছে তাইৰ মানসপটত । যিদৰে ৰৈ গৈছে স্বামীৰ তুলিকাত জিলিকা উঠা সেই যৌৱনময় দিনবোৰৰ সুন্দৰ সুমধুৰ সপোনবোৰ ।

বৃটিছ বিৰোধী স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ সেই দিনবোৰৰ পৰা ছবছৰীয়া অসম আন্দোলনৰ সেই ভয়ংকৰ দিনবোৰৰ মাজত চকা মকা সুখৰ দিনবোৰ মনত পেলাবলৈ চেষ্টা কৰে দিব্যপ্ৰভাই । বহু কথাই মনত আছে তাইৰ । ব্যক্তিগত জীৱনৰ ঘাত প্ৰতিঘাত, সুখ দুখবোৰ পাহৰি যোৱা কথা নহয় । ধনৰ অভাৱত সুচিকিত্সা নাপাই তিলতিলকৈ মৃত্যুমুখত পৰা প্ৰিয়তম স্বামী ,বৈধব্যৰ হতাশা, জীয়াই থকাৰ সংগ্ৰামত কোলাত কেচুৱালৈ মাইলৰ পিছত মাইল খোজ কাঢি গৈ শিক্ষকতাৰ চাকৰি কৰা আৰু কত কি । দেশ স্বাধীন হোৱাৰ পিছত বহু কথা অপ্ৰকাশিত হৈ থাকিল । স্বাধীনতাৰ পিছৰ ৰাজনীতিয়ে এচামক বীৰ সজালে এচামৰ ত্যাগ সকলোৰে অগোচৰেই ৰৈ গল । নাই , স্বামীয়ে বিচৰা ধৰণে একোই কৰিব নোৱাৰিলে তাই । বহু সপোন অছিল । সকলো মাথো সপোন হৈ ৰৈ গল ।  কথাবোৰ ভাবি ভাবি এটা গভীৰ হুমুনিয়াহ পাৰ হৈ গল দিব্যপ্ৰভাৰ বুকুৱেদি ।

ডায়েৰীখন মেলি লৈ থমকি ৰ’ল দিব্যপ্ৰভা । অতীতবোৰে যেন তাইৰ চাৰিওফালে বিদ্ৰোহ কৰিব ধৰিছে । ডায়েৰীৰ প্ৰতিখিলা পাতত মাথো অতীতৰ ঘাম আৰু তেজেৰে সিক্ত সেই পাহৰিব নোৱাৰা ক্ষণবোৰ । তাৰ মাজেতই সৰু সৰু দুই এটা সুখৰ পল । যেন সুখ নহয় , সুখৰ মৰিচীকাহে । তথাপি কাৰো প্ৰতি কোনো অভিযোগ নাই দিব্যৰ । বুকুৰ মাজত সেই কৃষ্ণ গোপাল , তাইৰ প্ৰতিটো দুখ আৰু যন্ত্ৰণাৰ একমাত্ৰ সাহস । নাস্তিক হব পৰাকৈ ইমানখিনি সাহস তাইৰ নাই । ধৰ্মৰ নামত আখৰে আখৰে সকলো কথা মানি লোৱাৰো পক্ষপাতি নহয় তাই । হাড়ে হিমজুৱে তাই এটা কথাই বিশ্বাস কৰে যে মানৱ ধৰ্মই সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ , সেই কথাটোকে আজীৱন দৃঢ়তাৰে বিশ্বাস কৰি আহিছে । তাইৰ ডায়েৰীৰ প্ৰতিখিলা পাততো যেন তাৰেই ৰুৰুৱনি । ডাৰীয়েৰ পাতত নথকা বহু কথাই মনত পৰে দিব্যৰ । তেসত্তৰটা বসন্ত একেবাৰে কম সময়তো নহয় ।

সমূখৰ পথাৰত নপানী বাঢ়ি আহিছে । গোমা আকাশ যেন ফাটি পৰিব অভিমানত । বাৰিষা হলেই দিব্যপ্ৰভাৰ মনত পৰে বাৰিষাৰ সেই কালদিয়াখনলৈ । যাৰ পাৰত উমলি আছে তেওঁৰ শৈশৱ , কৈশোৰৰ প্ৰতিটো পল । আচলতে কালিকা লগা সেই কালদিয়াৰ পাৰতেই আৰম্ভ হৈছিল তাইৰ জীৱন । সেয়ে হয়তো ওৰোটো জীৱন মাথো দুৰ্বাৰ গতি , প্ৰতিটো পলেই যেন অশান্ত লহৰ ।

                                                                                                   ক্ৰমশঃ